زیست‌دارو

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادپرش به ناوبریپرش به جستجو

زیست‌داروها یا داروهای بیولوژیک (به انگلیسی: Biopharmaceutical) داروهایی هستند که از منابع زیستی گرفته شده باشند. واکسن، خون و فراورده‌های آن، یاخته‌های سوماتیک، آلرژن‌ها، بافت‌های زیستی و پروتئین‌های نوترکیب‌کننده شناخته‌شده‌ترین انواع زیست‌داروها به شمار می‌روند.

این دسته از داروها که از داروهای سنتزشده شیمیایی متمایز هستند، مبتنی بر پروتئین مشتق‌شده از سلول‌های زندهٔ کشت شده در آزمایشگاه هستند. زیست‌داروها توسط تزریق یا داخل وریدی (IV) وارد بدن می‌شوند. با ظهور تکنیک‌های بیولوژیک مولکولی مدرن و به روز استفاده از آن‌ها در طب در دههٔ گذشته فوق‌العاده افزایش یافته‌است، اگرچه از زیست‌داروها برای درمان بیماری بیش از ۱۰۰ سال استفاده شده‌است.

زیست‌داروها متفاوت از داروهای سیستمیک سنتی که بر کل سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارند هستند، بیولوژیک‌ها قسمت‌های خاصی از دستگاه ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهد.

تحقیق و توسعهٔ سرمایه‌گذاری در داروهای جدید در صنعت بیولوژیک ۶۵٫۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۸ بود. چند نمونه از داروهای بیولوژیک ساخته شده با تکنولوژی دی ان ای نوترکیب عبارتند از:

USAN/INN	نام تجاری	بیماری	فناوری	مکانیسم اثر
آبیتاسپت	Orencia	آرتریت روماتوئید	پادتن CTLA-4 پروتئین فیوژن	لنفوسیت تی(T)
آدالیمومب	Humira و CinnoRA	آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت انکیلوزان، ورم مفاصل پسوریاتیک، پسوریازیس، کرون (بیماری)	پادتن تک‌تیره	آنتاگونیست (بیوشیمی) عامل نکروز تومور آلفا(TNF)
alefacept	Amevive	پلاک مزمن پسوریازیس	پادتن G1 پروتئین فیوژن	به‌طور کامل مشخص نیست
اریتروپوئیتین	Epogen	کم خونی ناشی از شیمی درمانی سرطان، نارسایی مزمن کلیه و غیره.	پروتئین نوترکیب	تحریک تولید سلول‌های قرمز خون
اتانرسپت	Enbrel و Altebrel	آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت انکیلوزان، ورم مفاصل پسوریاتیک، پسوریازیس	گیرنده پروتئین نوترکیب انسانی-TNF	آنتاگونیست TNF
اینفیلیکسیماب	Remicade	آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت انکیلوزان، ورم مفاصل پسوریاتیک، پسوریازیس، کولیت زخمی، کرون (بیماری)	آنتی بادی مونوکلونال	آنتاگونیست TNF
ترازتوزوماب	Herceptin	سرطان پستان	آنتی بادی مونوکلونال انسانی	آنتاگونیست (HER2/neu (erbB2
اوستکناماب	Stelara	پسوریازیس	آنتی بادی مونوکلونال انسانی	آنتاگونیست IL-12 و IL-23
denileukin diftitox	Ontak	لنفوم پوستی سلول CTCL)T)	سم دیفتری پروتئین مهندسی ترکیب اینترلوکین ۲ و سم دیفتری	چسب گیرنده اینترلوکین ۲
گولیموماب	Simponi	آرتریت روماتوئید، ورم مفاصل پسوریاتیک، اسپوندیلیت انکیلوزان، کرون (بیماری)،پسوریازیس	پادتن تک‌تیره	آنتاگونیست TNF

حقایقی در مورد داروهای بیولوژیک و آرتریت روماتوئید :

قبل از اینکه بیولوژیک به وجود آید، افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید (RA) اغلب  با ناهنجاری شدید مفاصل مواجه بودند. در حالی که تخریب و ناهنجاری مفاصل هنوز هم در افراد مبتلا به RA رخ می دهد، اغلب اوقات معرفی یک داروی بیولوژیک می تواند پیشرفت آسیب مفاصل را کند و گاهی آن را متوقف نماید. پیشرفت درمان RA در دهه های اخیر رو به رشد بوده است در حالی که داروی بیولوژیک کیفیت زندگی بسیاری از افراد مبتلا به RA را بهبود بخشیده است اما استفاده از این داروها می تواند خطرناک و دارای عوارض باشد.

داروی بیولوژیک:

داروهای بیولوژیک درمان RA سلول های خاص را که در سیستم ایمنی بدن نقش مهمی را بازی می کنند هدف قرار می دهند. اما با تلاش های دقیق تر و مدیریت بیماری در این  بیماران اغلب کاهش تخریب استخوان و غضروف مفاصل دیده می شود.

تفاوت داروهای بیولوژیک با سایر داروها در این است که آنها مانند آنتی بادی تولید شده توسط بدن انسان رفتار می کنند. مواد موجود در داروهای بیولوژیک مانع التهاب سیستم ایمنی بدن می شوند. اما این تفاوت آنها با سایر داروهای قدیمی دلیلی برای ایمن بودن آنها نیست. داروی بیولوژیک ممکن است به بهبود ناهنجاری مفاصل کمک کند و از تغییر شکل آن جلوگیری کند اما برای بهبودی ضمانتی وجود ندارد.

مزایای داروهای بیولوژیک:

محققان اثر بخشی این داروهای بیولوژیک را در کوتاه مدت ثابت کرده اند. با این حال درصد زیادی از بیماران دچار مقاومت به مواد آنها هستند. یک مطالعه نشان داد که استفاده از DMARD و درمان DMARD بیولوژیک می تواند به بهبود عملکرد و کاهش تخریب مفاصل کمک کند. اما با این حال، همین مطالعه هشدار می دهد که استفاده از داروی بیولوژیک همراه با عوارض جانبی و خطرات طولانی مدت است.

بسیاری از پزشکان معتقدند که اکثر آسیب مفاصل در افراد مبتلا به RA در 2-3 سال اول بیماری رخ می دهد. متخصصان روماتولوژی نیز می گویند ما باید بتوانیم از بیرون این بیماری را کنترل کنیم. استفاده از این داروها می تواند باعث پیشگیری یا تاخیر برخی از آسیب های مفصلی شود. اما هیچ مدرکی مبنی بر استاندارد بودن این داروها وجود ندارد.

خطرات ناشی از داروهای بیولوژیک:

• افزایش احتمال عفونت
• مشکلات قلب و عروق و یا گردش خون
• سر درد
• حالت تهوع
• افزایش خطر ابتلا به سرطان های خاص با استفاده طولانی مدت

انواع مختلفی از داروهای بیولوژیک برای درمان RA در بازار وجود دارد.

• Tocilizumab Actemra
• Certolizumab Cimzia
• اتانرسپت (انبرل)
• adalimumab به (Humira)
• آناکینرا (Kineret)
• Abatacept Orencia
• اینفلکسیمب (رمی کید)
• ریتوکسیماب (ریتوکسان)
• گولیموماب (Simponi)
• Tofacitinib Xeljanz